Μέλι, το χρυσάφι της διατροφής μας καθώς οι προγονοί μας το θεωρούσαν αποκλειστική τροφή των Θεών του Ολύμπου. Αποτελεί σύμβολο Υγείας, Ευζωίας και Μακροζωίας. Δικαιολογημένα λοιπόν τόσο το μέλι όσο και η μέλισσα βρίσκονται στην κορυφή της ανθρώπινης εκτίμησης.
Είναι η μοναδική φυσική γλυκαντική ουσία, που θρύλοι, παραδόσεις, ιστορικά κείμενα, ιατρικές συνταγές, συνταγές μαγειρικής – ζαχαροπλαστικής αναφέρονται συστηματικά σε αυτό από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα. Το μέλι έχει αναφορές σε όλες τις θρησκείες
Αποτελεί ένα δυναμικό κομμάτι της βιώσιμης αειφόρου ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας. Ασχολούνται με αυτήν περίπου 19.000 οικογένειες και η μελισσοκομία ενδυναμώνει ακριτικές περιοχές που είναι δύσκολο να αναπτυχτούν άλλες αγροτικές ή βιοτεχνικές δραστηριότητες.
Η συμβολή της μέλισσας στην αναπαραγωγή της φύσης με την επικονίαση είναι τόσο σημαντική αφού όπως επισημαίνουν ειδικοί επιστήμονες η χλωρίδα δεν θα υπήρχε με την σημερινή της μορφή. Ας μην ξεχνάμε ότι ο A. Einstein είπε “όταν χαθούν οι Μέλισσες η φύση θα έχει μόνον λίγες ώρες ζωής”. Μέλι, το χρυσάφι της διατροφής μας
Το Ελληνικό Μέλι είναι μοναδικό σε ολόκληρο το κόσμο και ξεχωρίζει για την γνησιότητα του, την φυσικότητα του, για το χρώμα του, την γεύση του, την πυκνότητα του και γενικά τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά του
Οι ποικιλίες του, θυμαρίσιο, πευκόμελο, κάστανο, πορτοκάλι, βελανιδιάς κ.α. καταναλώνονται είτε μόνες τους είτε ως γλυκαντική ουσία είτε σε συνδυασμό με άλλα προϊόντα (γιαούρτι, πίτες, αφεψήματα κλπ) είτε ως γλυκαντικό συστατικό στην μαγειρική και την ζαχαροπλαστική.
Είναι μια φυσική, υγιεινή τροφή, τα σάκχαρα του απορροφούνται αμέσως από τον οργανισμό αποδίδοντας γρήγορα ενέργεια. Περιέχει μια σειρά από βιταμίνες και αντιξειοδωτικές ουσίες, μεταλλικά ιχνοστοιχεία, αμινοξέα κλπ που λειτουργούν ως ασπίδα υγείας στον ανθρώπινο οργανισμό.
Μέλι, το χρυσάφι της διατροφής μας
Ποια η διατροφική του αξία;
Όσον αφορά στα διατροφικά πλεονεκτήματα του μελιού, έχετε υπόψη σας ότι το μέλι είναι μια συμπυκνωμένη πηγή σακχάρων, τα οποία είναι μεν φυσικά, ωστόσο δεν θα πρέπει να ξεπερνάμε το μέτρο στην κατανάλωσή τους. Πρέπει να τονίσουμε, ότι το μέλι έχει πολλά θρεπτικά συστατικά, που δεν βρίσκονται στην απλή ζάχαρη, γι΄αυτό και όπου μπορούμε να την αντικαταστήσετε με μέλι, σας προτρέπουμε να το κάνετε.
Πιο αναλυτικά, αναφορικά με τη διατροφική σύσταση του μελιού:
- Αποτελείται κυρίως από υδατάνθρακες και πιο συγκεκριμένα σε μεγαλύτερη αναλογία τους μονοσακχαρίτες γλυκόζη και φρουκτόζη σε ίση αναλογία
- Περιέχει περισσότερα από 200 συστατικά εκτός των υδατανθράκων, μεταξύ των οποίων βιταμίνες του συμπλέγματος Β και βιταμίνη C αλλά και μέταλλα και ιχνοστοιχεία όπως το ασβέστιο, ο σίδηρος, το κάλιο και το νάτριο.
Ποιες οι ιδιότητες του μελιού;
Λόγω της πληθώρας των συστατικών που περιέχει το μέλι, του έχουν αποδοθεί:
- Αντιοξειδωτικές
- Αντιμικροβιακές
- Επουλωτικές
- Αντικαρκινικές και αντιμεταστατικές
- Αντιφλεγμονώδεις
- Ανοσοκατασταλτικές και
- Καρδιοπροστατευτικές,
ιδιότητες, με ελάχιστες από αυτές να είναι επιστημονικά τεκμηριωμένες. Το μέλι δρα επίσης ως πρεβιοτικός παράγοντας, ενώ είναι πολύ καλύτερα ανεκτό από τον οργανισμό σε σύγκριση με τη ζάχαρη, καθώς προκαλεί μικρότερη αύξηση του σακχάρου στο αίμα.
Μέλι και αλλεργική ρινίτιδα
Επίσης υπάρχει μια θεωρία, που λέει ότι τρώγοντας μέλι της περιοχής σου, μπορεί να υπάρξει βελτίωση της αλλεργικής ρινίτιδας. Ωστόσο, το κατά πόσο ένα μέλι είναι της περιοχής σου, είναι ένα ερώτημα. Η συγκεκριμένη θεωρία αναφέρει ότι …«οι μέλισσες μεταφέρουν στην κυψέλη ποσότητες γύρης, μικρές ποσότητες της οποίας, καταλήγουν και στο μέλι. Με αυτόν τον τρόπο ο οργανισμός του πάσχοντος εκτίθεται σταδιακά σε μικρές δόσεις του αλλεργιογόνου και μακροπρόθεσμα προκαλείται ανοσοποίηση. Έτσι, όσο πιο «ντόπιο» είναι το μέλι, τόσο καλύτερο αποτέλεσμα θα έχει στην αλλεργική του ρινίτιδα». Δεν έχω διαβάσει ακόμα κάποια έρευνα, που να επιβεβαιώνει αυτή τη θεωρία, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι δεν ισχύει- απλώς δεν έχει ερευνηθεί. Εντούτοις, ψάχνοντας για έρευνες που να συνδέουν την κατανάλωση μελιού και την αλλεργική ρινίτιδα, παρατήρησα ότι πολλές αναφέρουν έξαρση των συμπτωμάτων, μετά από την κατανάλωση μελιού.
Στη γερμανική βιβλιογραφία στις δεκαετίες ‘50 και ‘60 υπήρχαν στοιχεία για θεραπεία αλλεργιών με μέλι. Τα μόνα πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα, έρχονται από μία μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε πληθυσμό της Μαλαισίας που έδειξε ότι η καθημερινή κατανάλωση μελιού μπορεί να βοηθήσει στην καταπολέμηση των συμπτωμάτων της αλλεργικής ρινίτιδας, αλλά οι ποσότητες που χρησιμοποιούνται είναι αρκετά μεγάλες. Επειδή λοιπόν, τα δεδομένα είναι λίγα και αντιφατικά, σας συστήνω να το συζητήσετε πρώτα με τον αλλεργιολόγο σας, πρωτού ξεκινήσετε την κατανάλωσή του.
Είναι σημαντικό, αν ο γιατρός σας συμφωνήσει στην κατανάλωσή του, να επιλέξετε βιολογικό μέλι από πιστοποιημένους παραγωγούς της περιοχής σας, καθώς επίσης ακατέργαστο και μη παστεριωμένο, επειδή τα περισσότερα θρεπτικά συστατικά είναι θερμοευαίσθητα, οπότε και καταστρέφονται με την επεξεργασία και την παστερίωση. Γι΄ αυτό, είναι καλό να διαβάζετε την ετικέτα του παραγωγού πάνω στη συσκευασία
Τι να προσέχει ο καταναλωτής στην αγορά μελιού;
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή επιτροπή το μέλι αποτελεί ένα τρόφιμο που είναι αρκετά ευάλωτο σε πρακτικές απάτης-νοθείας. Η απάτη αυτή γίνεται για οικονομικούς κυρίους λόγους. Η νοθεία του μελιού όμως έχει ως αποτέλεσμα την μείωση των ευεργετικών του επιδράσεων. Ωστόσο υπάρχουν ορισμένα στοιχεία τα οποία μπορείτε να προσέξετε και θα σας βοηθήσουν στην αποφυγή αυτής της παραπλάνησης.
Πιο αναλυτικά λοιπόν στην επόμενη αγορά σας φροντίστε να προσέξετε ότι:
Συσκευασία και ετικέτα μελιού
Το μέλι είναι συσκευασμένο και περιέχει ετικέτα με τις εξής πληροφορίες:
- Χώρα συγκομιδής (στην περίπτωση που συσκευάζεται και διατίθεται στην Ελλάδα είναι υποχρεωτική η αναγραφή της χώρας προέλευσης ενώ στην περίπτωση μιγμάτων μελιού, η αναγραφή των χωρών προέλευσης).
- Ονοματεπώνυμο ή εμπορική επωνυμία και έδρα του παρασκευαστή ή του συσκευαστή ή του διανομέα.
- Στοιχεία για το καθαρό βάρος, τη ημερομηνία ελάχιστης διατηρησιμότητας (όταν αναφέρεται η ημέρα και ο μήνας, αναγράφεται ο αριθμός παρτίδας) καθώς και οι ιδιαίτερες συνθήκες διατήρησης και χρήσης (π.χ. διατήρηση σε ξηρό και σκοτεινό περιβάλλον).
Συνθήκες συντήρησης και αποθήκευσης
Το μέλι συντηρείται και αποθηκεύεται σωστά με αποτέλεσμα την μεγαλύτερη διατήρηση του. Το προϊόν διατηρεί τη θρεπτική του αξία όταν παραμένει σε κλειστή συσκευασία και σε χώρο ξηρό, δροσερό, σκοτεινό και χωρίς έντονες οσμές (το μέλι έχει την ικανότητα να απορροφά υγρασία από το περιβάλλον του καθώς επίσης επηρεάζεται από την άμεση έκθεση του στο ηλιακό φως).
Κρυστάλλωση μελιού
Η κρυστάλλωση του μελιού είναι μια εντελώς φυσική διαδικασία που εμφανίζεται κατά κύριο λόγο στο μέλι ανθέων και δεν επηρεάζει τη θρεπτική αξία του προϊόντος. Μέλι με αυξημένη περιεκτικότητα γλυκόζης κρυσταλλώνει πολύ γρήγορα (π.χ. μέλι ρεικιού) σε αντίθεση με το μέλι με χαμηλότερη ποσότητα σε γλυκόζη όπου κρυσταλλώνει με αργότερο ρυθμό ή καθόλου (π.χ. μέλι πεύκου). Ωστόσο στην περίπτωση που θελήσετε να ρευστοποιήσετε το μέλι που έχει κρυσταλλώσει θα πρέπει να τοποθετήσετε τη συσκευασία με το μέλι μέσα σε ένα δοχείο με θερμαινόμενο νερό το οποίο θα ανακατεύεται συνεχώς ώστε να θερμανθεί ομοιόμορφα. Η θερμοκρασία του μελιού δεν θα πρέπει να είναι μεγαλύτερη από 45oC, καθώς η αυξημένη θερμοκρασία μπορεί να έχει αρνητικές επιδράσεις στο χρώμα, το άρωμα και τη γεύση του.
Χρώμα μελιού
Το χρώμα του μελιού έχει σχέση με τη βοτανική προέλευσή του και τα κάθε είδος μελιού εμφανίζει τον τυπικό χρωματισμό της φυτικής του προέλευσής. Ωστόσο, το μεγαλύτερο ποσοστό των καταναλωτών στην Ελλάδα προτιμά το μέλι με ανοιχτό χρώμα χωρίς να λαμβάνει υπόψη ότι πολλές αμιγείς κατηγορίες (π.χ. πεύκου, καστανιάς, ελάτης) είναι από τη φύση τους σκουρόχρωμες με χαμηλή διαύγεια.
Αγορά από πιστοποιημένους πωλητές
Πρέπει να αποφεύγεται η αγορά μελιού από πλανόδιους πωλητές, οι οποίοι παρουσιάζονται ως μελισσοκόμοι, αλλά δεν διαθέτουν άδεια πλανόδιου εμπορίου ούτε έχουν μελισσοκομικό βιβλιάριο.
Οι πρακτικές παραπλάνησης που συχνά παρατηρούνται περιλαμβάνουν την μη αληθή δήλωση της βοτανικής προέλευσης (προσφέρεται ανθόμελο ως θυμαρίσιο μέλι) ή της γεωγραφικής προέλευσης (διατίθεται εισαγόμενο μέλι ως ελληνικό) ενώ η συχνότερη νοθεία του μελιού περιλαμβάνει την προσθήκη εξωγενών σακχάρων (π.χ. ισογλυκόζη). Ωστόσο ο ΕΦΕΤ εργάζεται συνεχώς για την αποφυγή τέτοιων φαινομένων με σκοπό αρχικά την προστασία του καταναλωτή, τη διασφάλιση της ποιότητας του εθνικού αυτού διατροφικού θησαυρού και τέλος τη στήριξη των παραγωγών του.
Συνοψίζοντας
Το μέλι κατέχει εξέχουσα θέση στη ζωή των ανθρώπων από αρχαιοτάτων χρόνων λόγω των διαφορετικών δράσεων και ιδιοτήτων που το αποδίδονται, παρά το γεγονός ότι ελάχιστες από αυτές τις δράσεις είναι αποδεδειγμένες, συνεπώς αποτελεί ένα πολλά υποσχόμενο τρόφιμο προς διερεύνηση από τους επιστήμονες της υγείας. Μέλι, το χρυσάφι της διατροφής μας
